Yeni Ebola Virüsü Nedir? Yeni Ebola
Virüsünden Kimler Daha Fazla Etkilenir?
1970’li yıllarda Afrika ülkelerinde
yayılım gösterdiği tespit edilen ve hayvandan insana ya da insandan insana
bulaşabilen virütik bir hastalıktır. Covid-19 virüsünün etkilerinden henüz
kurtulamamışken Ebola virüsünün yeniden gündeme gelmesi tüm dünyada korku
uyandırdı. Henüz aşısı geliştirilemeyen bu hastalık, Afrika bölgesinde bir
salgına sebebiyet vererek %90 oranlarında ölüme neden olmuştur.
Peki, Yeni Ebola Virüsü Nedir? Yeni
Ebola Virüsünden Kimler Daha Fazla Etkilenir? Bu hastalık hakkında öğrenmek
istediğiniz tüm detaylar yazımızda…
Yeni Ebola Virüsü Nedir?
Yeni Ebola virüsü filovirüs grubundan
olan bir virüstür. Ebola Virüs hastalığına kısaca EVH’da denilmektedir. İpliksi
bir yapıya sahip olan bu virüs yaklaşık 70-80 nm boylarında olup RNA genetik
yapısından oluşmuştur. Omurgalılar en büyük konakçılarıdır.
Bulaşan kişinin ağır semptomlar
geçirmesine sebep olabilmektedir. Yarasa, maymun, goril, şempanze, orman antilobu
ve kirpi gibi hayvanlardan insana geçip bulaşma sergilemektedir. Ardından
insandan insana da bulaşmaktadır. Yüksek ateş ardından kanamalara sebep olan bu
hastalık %50 ile %90 oranlarında ölümle sonuçlanabilmektedir. Bulaşma hızı
oldukça yüksek olduğu için salgın hastalık sınıfında yer almaktadır. Dünya Sağlık Örgütü hastalığı 4. Risk Grubu
Patojen olarak açıklamıştır.
Mevcut olarak bilinen 5 türü bulunmaktadır.
İsimleri şunlardır:
- Bundibugyo Ebola Virüsü (BDBV)
- Zaire Ebola Virüsü (EBOV)
- Reston Ebola Virüsü (RESTV)
- Sudan Ebola Virüsü (SUDV)
- Taï Forest Ebola Virüsü (TAFV)
Yeni Ebola Virüsünden Kimler Daha
Fazla Risk Altında?
Hastalık ağırlıklı olarak Afrika ve
civarında ki ülkelerde gözlemlendiği için bu bölgeye seyahat gerçekleştirenlerde
veya burada yaşayan insanlarla temas kuran kişilere bulaşma riski çok fazladır.
Yeni Ebola Virüsü Nasıl Bulaşır?
Virüs insanların, hayvanların kan ve
vücut sıvılarına temas etmesi sonucu bulaşır. İdrar, dışkı, kusmuk gibi tüm vücut
sıvılarında virüs saptanmıştır. Bulaş yolu şu şekilde açıklanmıştır:
Hayvandan hayvana bulaşma şekli: Virüs
taşıyan vahşi hayvanlardan temas yolu ile aynı ortamları paylaştığı diğer
hayvanlara bulaştırma şeklidir.
Hayvandan insana bulaşma şekli: Virüs
taşıyan hayvanların etleri, kan veya vücut sıvıları ile hayvandan insana
bulaştırma şeklidir.
İnsandan insana bulaşma şekli:
Enfeksiyöz vücut sıvıları olarak bilinen ter, idrar, kan, semen, kusmuk vb.
gibi temaslarla oluşan bulaştırma şeklidir.
Afrika bölgesinde olan özellikle de
Liberya, Gine, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Fildişi Sahilleri, Nijerya gibi
ülkelerde yaşayan konakçı maymunlar ya da yarasalardan bulaştığı
düşünülmektedir. Ülkemizde bugüne kadar herhangi bir ebola virüs vakasına rastlanmamıştır.
Yeni Ebola virüsü hastalığında (EVH) taşıyıcı olan hayvanlarla
temasta bulunan mesela kesme, beslenme olarak tüketme gibi durumlarla
bulaşmaktadır. Hastalıklı hayvanın vücut sıvısı ile insana bulaşma
sağlanmaktadır. Kan, dışkı, idrar, tükürük ve diğer vücut sıvılarından bulaşma
riski çok fazla olan bir hastalıktır. Sağlıklı kişiye bulaşma bu sıvıların
herhangi birine temas ile olmaktadır.
Diğer bir yandan da virüs taşıyan
kişinin kendi vücut sıvısının ortak kullanım alanlarına teması sonucu diğer
kişilere yayılım oluşmuş olmaktadır. Ayrıca cinsel yol ile bulaşma sağladığı da
bilim insanları tarafından ispatlanmıştır. Enfekte vücut sıvıları ile kontamine
olmuş objeler en büyük bulaş yollarındandır.
Afrika bölgelerindeki sağlık
sisteminin çok yeterli olmayışı, enjektör veya diğer sağlık malzemelerinin
birden fazla hastaya uygulanması, kontamine olmuş laboratuvar koşulları bu
enfeksiyonun yayılmasını hızlandıran etkenler olmuşlardır.
Yeni Ebola virüsü hastalığı (EVH) en
hızlı şekilde sağlık kuruluşlarında yayılım sağlamaktadır. Maske, eldiven ve
koruyucu elbise gibi kişisel koruyucu ekipman kullanımının önemli bir hayat
kurtarıcı aktivitedir. Virüsü taşıyan hastalarla birinci derece temasta olan
sağlık çalışanlarına bulaşması çok kolay ve risk çok fazladır.
Yeni Ebola Virüsü Kuluçka Süresi Ne
kadardır?
Kuluçka süresi, enfeksiyonun
metabolizmaya girişi ile hastalık semptomlarının ilk göründüğü an arasındaki
zamandır. Yeni Ebola Virüsündeki kuluçka
süresi 2-21 gün olduğu Dünya Sağlık Örgütü tarafından açıklanmıştır.
Yeni Ebola Virüsü Hangi Ortamlarda
Yaşar?
Oda sıcaklığında 6 gün süresince sıvı
veya kuru ortamlarda yaşadığı ve enfeksiyon riskini taşıdığı bilinmektedir.
Yeni Ebola Virüsü Belirtileri Nelerdir?
Ağır seyreden bir hastalık olduğu için
bulaşan kişide seyreden semptomlar da ağırdır ve aniden başlayabilmektedir. Tüm belirtileri şu
şekilde sıralayabiliriz:
- Hastalığın ilk belirtileri
- Yüksek ateş
- Yoğun halsizlik
- Şiddetli kas ve eklem ağrısı
- Şiddetli Baş ve Boğaz Ağrısı
- Kusma
- İshal
- Vücutta Döküntüler
- Hastalığın ileri seviyedeki
belirtileri
- Böbrek ve karaciğerde yapısal
bozukluklar
- Kandaki Beyaz kan hücresi ve trombosit
sayısındaki azalma
- İç veya Dış Vücut Kanamaları
- Organ Yetmezliği
- Beyin İltihabı
Yeni Ebola Virüsü Tanısı Nasıl
Konulur?
Yeni Ebola Virüs hastalığı (EVH)
tanısını ile belirtilerle Sıtma, Sarı Humma veya Dang humması gibi
hastalıklardan zor ayrılmaktadır. Bu ayrım zor olduğundan şüpheli semptomlar
gösteren hastalar hemen karantinaya alıp izolasyonu sağlanmalıdır.
Hastalığın bulaşıcılığı çok yüksek
olduğu için x4Enfekte olan hastadan alınan vücut sıvısı örnekleri ile ancak
ileri derecede yüksek korumalı laboratuvarlarda analizlerin yapılması
mümkündür. Hastalığın tanısı ancak bu şekilde konulabilmektedir. Analizler
aracılığıyla hastanın kan değerleri ve organ fonksiyonları gözlem altına
alınmaktadır.
Yeni Ebola Virüsü Tedavisi Nasıl
Yapılır?
Bu virütik hastalığa karşı etkili
olduğu bilinen herhangi bir ilacı ve tedavisi yoktur. Bu yüzden ölüm oranı
oldukça yüksektir. Antiviral hastalık tedavisinde endike olan ilaçlarla tedavi
yaklaşımı sağlanmaya çalışılsa da etkileri düşüktür.
Enfekte hastanın yoğun bakıma alınması
çok önemli bir noktadır. Ardından hastaya verilecek elektrolit ve sıvı
takviyesi uygulanmalıdır. Böbrek diyalizi, kan transfüzyonu veya plazma
replasmanı gibi destekleyici uygulamalar tercih edilebilir.
Yeni Ebola Virüsü için geliştirilen
herhangi bir aşı uygulaması da henüz yoktur.
Yeni Ebola Virüsünden Korunma Yolları
Nelerdir?
Bu hastalık ölümcül riskler
oluşturduğu için korunum sağlanmak çok yüksek derecede önemlidir. Bu
enfeksiyondan korunmak yolları şöyledir:
- Enfekte olan kişilerle hiçbir şekilde
bir araya gelinmemeli ve temastan kaçınılmalıdır.
- Hasta olan kişilere temas kurulacaksa
mutlaka eldiven ve diğer kişisel koruyucu ekipmanlar kullanılmalıdır.
- Ateş, yorgunluk belirtilerinden
herhangi biri mevcutsa hızlıca sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
- Hasta ziyaretinden sonra eller bolca
20 saniyeden az olamamak şekilde yıkanmalı ve tüm giysilerin değiştirilmelidir.
- Hastalık cinsel yolla kolayca
bulaşabileceğinden cinsel temastan kaçınılmalıdır.
- Bölgedeki vahşi hayvanlarla temastan
kaçınılmalıdır.
- İyi pişmemiş et yenmemelidir.
Yeni Ebola Virüsün Hamileler
Üzerindeki Etkileri Nelerdir?
Hamileler üzerindeki etkileri son
derece ciddi ve ölümcüldür. Enfekte olan anne ve bebeklerde sonuçlar ölümcül
olabilmektedir. Uzmanlar gebelikte bu hastalığa yakalananların hastalığa karşı en zayıf ve en riskli grupta olduğunu söylüyor.
Yeni Ebola Virüsün Çocuklar Üzerindeki
Etkileri Nelerdir?
Yakın temastaki herkesin risk altında
olduğu bu hastalıktan çocukları korumak oldukça önemlidir. Çocuklarının
birbirine teması daha fazla olduğu için bulaşma hızı oldukça yüksektir.
Yeni Ebola Virüsü Tekrar Bulaşır mı?
Yeni Ebola Virüsünü geçiren ve normal
hayatına dönen kişilere tekrardan bulaşmamaktadır. Ancak virüsün erkeklerin
menis sıvısında maksimum 3 ay süresince yaşadığı bilgisi vardır. Dolayısıyla
kondom kullanımı ve cinsel ilişkiden kaçınma tavsiye edilmektedir. Hastalığı
geçiren kişi yüksek derece antikor üretimini sağladığı için 9-10 yıl kadar
korunma sağlamış olmaktadır.
Yeni Ebola Virüsü Görülen Ülkelere
ve/veya Ülkelerden Havayolu Seyahatleri Olduğunda Nelere Dikkat Etmek
Gereklidir?
Yeni Ebola Virüsündeki en büyük bulaş
yolu hasta olan kişilerle herhangi bir sıvı etkileşimi içerisinde olmaktır.
Seyahat etmek Yeni Ebola Virüsü (EVH) hastalığında yüksek derecede risk teşkil
etmektedir. Havayolu seyahatlerinde dikkat edilmesi gereken en önemli noktaları
sizin için aşağıda derledik:
- Seyir Halinde İken;
- Hastalık semptomlarından herhangi birini seyir halinde iken göstermeye başlarsanız derhal en yakın yetkiliye bilgilendirme yapmanız gerekir. Halsizlik, boğaz ağrısı ve öksürük, ani gelişen baş ağrısı, mide bulantısı ve ishal şüphelenilmesi gereken belirtilerdendir.
- Seyahat Tamamlandıysa;
- Varılan noktadaki kişisel hijyen
kurallarına uymak, sık sık el yıkama ve dezenfeksiyonu sağlamak dikkat edilmesi
gereken bir noktadır.
- Mümkünse tek kullanımlık eldiven
takılarak toplu alanlarda sıvı teması engellenebilir.
- Hastalık belirtisi gösteren veya bir
yakını kaybeden temaslı kişilerle temas etmekten kaçınılması önemlidir.
- Varış noktasında kendinizde hastalık
semptomlarını taşıdığınızı düşünüyorsanız derhal en yakın sağlık kuruluşuna
ulaşmaya çalışmalısınız.
Yeni Ebola Virüsü Hakkında Yanlış
Bilinenler
- Ben Yeni Ebola Virüsünü atlattım ama
tekrar korunmalıyım! Yanlış!
Bu hastalığı yenen kişilere tekrardan
bulaşmadığı bilinmemektedir. Vücudun bağışıklık sistemi ile ürettiği yüksek
oranlardaki antikor seviyesi ile kendini koruma altına almaktadır. Ancak
virüsün erkeklerin menis sıvısında maksimum 3 ay süresince yaşadığı bilgisi
vardır. Dolayısıyla cinsel ilişkide dikkatli olmakta fayda vardır.
- Her Ebola Virüsü vakası ölümle
sonuçlanır! Yanlış!
Semptomların erken fark edilip
sağlık kuruluşuna hemen başvurulması ve destekleyici tedavilerle yoğun bakımda
ki hasta takibi ile hastalığı yenen kişiler vardır. Ama tekrardan belirtmek
gerekirse ölüm oranı yüksek olunan bir enfeksiyondur.
- Ebola Virüsü hava yolu ile bulaşmaktadır! Yanlış!
Ebola virüsü hava yoluyla
taşınmamaktadır, en büyük bulaş yolu vücut sıvısı ile temastır.
- Yeni Ebola virüsü cinsel yolla
bulaşmaz! Yanlış!
Ebola virüsünü yenmiş
kişilerle cinsel ilişkiden kaçınılmalıdır çünkü menis sıvısında 3 ay kadar
yaşadığı uzmanlarca ispatlanmıştır.
- Bağışıklık sistemi güçlü olanlar Yeni
Ebola Virüsüne yakalanmaz! Yanlış!
Ebola virüsü yayılımı çok
hızlı ve etkilerini ani gösteren güçlü bir virüstür. Böyle bir virüse insan
bağışıklık sitemi tek başına koruma sağlayamamaktadır.
- Yeni Ebola Virüsün tedavisi vardır. Yanlış!
Günümüzde henüz uygulanabilir
bir tedavisi bulunmamaktadır. Hasta yoğun bakımda takip edilerek destekleyici
tedavilerle iyileşmesi sağlanabilir.
- Yeni Ebola Virüsünün aşısı vardır! Yanlış!
Hastalığa karşı korunmada
kullanılabilecek ruhsatlı bir aşısı yoktur. Aşı geliştirme çalışmaları halen
devam etmektedir.
- Yeni Ebola Virüsünde grip semptomları
gözlenebilmektedir. Yanlış!
Ebola virüsü semptomları arasında
gribal enfeksiyonlarda gözlenen burun akıntısı, hapşırma ve koku kaybı gibi
belirtiler yer almaktadır.
Yorumlar
Yorum Gönder