Covid-19 Nedir? İmmunoglobulin Nedir? Covid-19 Tekrar Bulaşabilir mi?

Covid-19 Nedir? Covid-19’dan Kimler Daha Fazla Etkilenir? Covid-19 Tekrar Bulaşır mı?

Koronavirüs Hastalığı yani Covid-19 büyük bir virüs familyasından gelmektedir ve şiddetli semptomlara neden olduğu bilinmektedir. Aralık’ta Çin’in Wuhan Kentinden tüm dünyaya ulaşan ve insandan insana geçebilen virütik bir hastalıktır. Bazı kişiler hafif ve orta semptomlarla geçirirken, bazı kişilerde ciddi etkiler yaratabilmektedir.

Peki Covid-19 Nedir? Covid-19’dan Kimler Daha Fazla Etkilenir? Covid-19 Tekrar Bulaşır Mı? Bu hastalık hakkında öğrenmek istediğiniz tüm detaylar yazımızda…

Kimler Daha Fazla Risk Altında?

Şimdiye kadar tespit edilen bilgiler neticesinde bazı insanlarda riskli semptomların görülme ihtimalinin daha yüksek olduğu söylenebilir. Bilimsel verilerle değerlendirecek olursak, %80 civarında vakalar hastalığı hafif ve ayakta atlatabilmektedir. %20 kadar vakada hastane koşullarında tedavi aracılığıyla atlatabilmektedir. En çok etkilenen gruplar şu şekildedir;

• 60 yaş ve üzerindeki kişiler
• Astım gibi akciğer hastalıklarına sahip kişiler
• Kalp hastalıklarına sahip kişiler
• Obeziteye sahip kişiler
• Diyabet hastaları
• Zayıf bağışıklık sistemi olan kişiler
• Kronik böbrek ve karaciğer hastalığına sahip kişiler
• Sağlık Çalışanları

Covid-19 Belirtileri Nelerdir?

Bilim insanları Corona Virüs bulaşan hastaların göstermiş olduğu genel semptomları listelemişlerdir. Şu şekildedir:

En yaygın semptomlar:

• Kuru Öksürük: İlk görülen şikayetlerin başındadır ve sürekli öksürme isteği ile gelen kesik kesik olan kuru öksürüklerdir.
• Yüksek Ateş: Diğer en çok karşılaşılan semptomlardandır. Bu virüs vücuda girdiğinde tahribatlara sebep olduğu için savunma sistemimizin verdiği tepki olarak düşünülebilinir.
• Yorgunluk, halsizlik: Kas ve eklemlerde de tahribata sebep olduğundan burada yarattığı olumsuz etki ile yorgunluk veya halsizlik semptomu çok sık gözlenmektedir.

Daha nadir seyreden semptomlar:

• İshal: Nadir görülen bir semptomdur, mide bulantısı ile birlikte seyredebilir.
• Burun Tıkanıklığı: Gribal durumlarda gözlenene benzer burun tıkanıklığı gözlenebilir. Eğer uzun sürüyorsa PCR testi yaptırılmasında fayda vardır.
• Hıçkırık: Bu semptomda bazı vakalarda gözlenmektedir.

Ciddi semptomlar:

• Nefes Darlığı: Majör semptomlardan bir tanesi de nefes darlığıdır. Soluk alma güçlüğü gittikçe ciddileşebilir ve kişinin gözlem altına alınması gerekebilir.
• Göğüs ağrısı veya göğüste baskı: Nefes alma sıkıntısı ile birlikte seyreden bu semptomda ciddi olarak gözlenebilmektedir. Kişilerin gözetim altında olmasında fayda vardır.

Covid-19 Kuluçka Süresi Ne Kadardır?

Kuluçka süresi, virüsün vücuda girişi ile hastalık belirtilerinin ilk göründüğü an arasındaki süredir.  Dünya Sağlık Örgütü tarafından hastalığın kuluçka süresinin ortalama olarak 1-14 gün arasında olduğu çoğunlukla 5 gün şeklinde belirtmiştir.

Covid-19’dan Nasıl Bulaşır?

Covid-19’un en yaygın yayılma şekli ortama yayılan havada askıda kalan damlacıklar ile olmaktadır. Bu damlacıklar Covid-19 virüsü taşıyan bir kişinin öksürmesi ve nefes alıp vermesi ile oluşmaktadır. Aynı zamanda nesnelerin yüzeylerinde düşebilmektedirler. Diğer insanlar hem bu nesnelere dokunduğunda hem de nefes yoluyla maruz kaldıklarında virüsü bünyelerine almış olurlar. Bu nedenle kimlerin semptomsuz bir şekilde seyredebilen bu hastalıkta, herkese taşıyıcıymış gibi davranıp en az 1 metre uzak mesafede bulunmamız gerekmektedir. Özetleyecek olursak Covid-19’un en çok hava yoluyla ve temas yoluyla bulaşabileceğini söyleyebiliriz.

Covid-19’un Hamileler Üzerindeki Etkileri Nelerdir?

Gebelik süreci ve bebek üzerindeki etkisi henüz bilinmemektedir. Bu süreçte annenin ve bebeğin korunması ve önlemleri eksiksiz alması çok önemli. Çünkü tedavi esnasında kullanılan ilaçların hamileler ve bebekler için kullanımı zorunda kalınmadığı durumlarda çok önerilmemektedir. Covid-19 geçiren hamile kişi ya da bebeğin doktor izleminde olması çok önemli bir noktadır.

Covid-19’un Çocuklar Üzerindeki Etkileri Nelerdir?

Covid-19 virüsünün çocuklar üzerindeki etkileri genellikle hafif olduğu uzmanlarca belirtilmektedir. Bunun nedeni olarak onların bağışıklık sisteminin yetişkinlere göre daha kuvvetli yanıt vermeleridir. Bu süre zarfında taşıyıcı olma riskleri daha ön plandadır. 1 yaş altındaki yenidoğan kategorisinde ki çocukların COVID-19 ile ciddi hastalık riski 1 yaşından büyük olanlara göre daha yüksek risk taşımaktadır. Bu süreçte yenidoğan bebekle temasta olmak zorunda olan sağlık çalışanı veya ebeveyninin mutlaka maske takması ve diğer önleyici faaliyetleri uygulaması gerekmektedir.

Covid-19’dan Korunma Yolları Nelerdir?

Aşı uygulamaları çalışmalarına artık çok yaklaşmış olsak ta, virüsün bulaş riskini azaltacak önlemler alarak Covid-19’dan koruma sağlayabiliriz. Özellikle yüksek risk gruplarındaki bireylerin korunmayı hayati derecede önemsemeli ve uygulamalıdır. İşte tüm tedbirler:

• Büyük toplantı ve kalabalık ortamlardan uzak durun
• 2 metre mesafe kuralına uyun
• Mümkün mertebe zorunlu olmadıkça evden çıkmayın
• 20 saniyeden az olmayacak şekilde ellerinizi sık sık, su ve sabun ile yıkayın
• Alkol içeren el dezenfektanı kullanın
• Maskenizi her yerde takın
• Düzenli olarak almanız gereken ilaçlarınızın evden çıkamayacağınız zaman sürecinde de size yetecek kadar yedeğinizin olduğunu kontrol edin
• Temel ihtiyaçların evden çıkmak zorunda kalmayacak şekilde uzaktan sipariş yoluyla halledin
• Doktorunuzla yüz yüze iletişim kurmak dışında başka iletişim kanalları oluşturun
• Dışarıda  eve geldiğinizde dışarıda giyilen kıyafetlerinizi değiştirin
• Mümkün olduğunca toplu taşıma araçlarını kullanmayın

PCR Testi Nedir?

Adını Polymerase Chain Reaction- Polimeraz Zincir Reaksiyonu olarak bilinen ifadenin ilk harflerinden alan bir testtir.

Vücutta herhangi bir virüs ya da bakterinin varlığını az seviyelerde bile olsa yakalayıp tespit edebilen bir yöntemdir. Bu teknik Covid-19 ile birlikte çokça duyulmuş olsa da aslında uzun yıllardır kullanılan bir tanı yöntemidir.

Burundan veya boğazdan sürüntü alma şeklinde çalışılan bu test bu bölgelerdeki virüsün varlığını ortaya koyan bir antijen testidir.

PCR testi uygulanan kişide testin pozitif olması virüsün o kişide olduğu anlamına gelir. Covid-19 semptomları gösteren kişilere bu test uygulanmaktadır.

Covid-19 Antikor Testi Nedir?

Antikor Testi, bu testi yaptıran kişinin daha önce Covid-19 virüsü ile karşılaşıp karşılaşmadığını, bu hastalığı geçirip geçirmediğini belirten bir testtir. Bu testi daha önce Covid-19 hastalığını geçirip geçirmediğini öğrenmek isteyenler sağlık kuruluşlarında uygulatabilir.

Ülkemizde uygulanan antikor testleri iki çeşittir;

• Erken Cevap (İmmunoglobulin M)
• Geç Cevap: (İmmunoglobulin G)

Hızlı test olarak bilinen bu test ile 2 saat içerisinde sonuca ulaşmak mümkündür. Kişiden alınan kan örneği ile bu test uygulanır. Bu testte kitin içerisine damlatılan kan örneği ile içerisindeki kimyasallar bir tepkime oluşturur. Kitin içerisinde biri İmmunoglobulin M’ye diğeride İmmunoglobulin G’ye ait olan çizgiler vardır. M kısmında herhangi bir çizgi olursa kişide İmmunoglobulin M tipi antikor olduğu belirlenmiş olmaktadır. Buda kişide erken yanıtın mevcut olduğunu gösterir.

Diğer bir yandan eğer İmmunoglobulin G bandında çizgi oluşursa oda kişide geç yanıtın oluştuğu anlamına gelir.

Eğer hiç çizgi oluşmamışsa test negatif yani kişi virüsle hiç karşılaşmamış yorumunu yapabiliriz.

Covid-19 Tekrar Bulaşabilir Mi?

Herkesin merakla beklediği bu sorunun cevabı henüz tam netlik kazanmamakla birlikte tekrar yakalanma olasılığının düşük olduğu belirtilmektedir. Ancak virüsün mutasyona uğramış olan türevi ile karşılaşanların tekrar enfekte olduğu da görülmüştür.  Bu nedenle tedbiri elden bırakmamak gerektiği uzmanlar tarafından vurgulanan önemli bir noktadır.

Konuyla ilgili Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)’nün yapmış olduğu açıklama neticesinde de Covid-19’u bir kere geçirmiş olanlara tekrar bulaşıp bulaşmadığı sorusuna verilecek ‘tam bir cevabın’ olmadığı belirtilmektedir. Bu konuda araştırmalar ve hastalığı geçiren kişiler üzerindeki incelemeler aktif bir şekilde devam etmekte olduğu da bildirilmiştir.

Eve Filyasyon Ekibi Nasıl Çağırılır?

Filyasyon, Koruma ve takipli kontrolün sağlanması amacı ile çıkış kaynağının tespiti ve temaslıların belirlenmesi için gerçekleştirilen çalışmalardır. Türkiye’de temaslı kişiler Filyasyon ekibi tarafından 10 gün süresince izlenmektedir. Filyasyon ekibi personellerinin seçimi aşağıdaki uzmanlık alanlarından seçilmektedir:

• Bulaşıcı hastalıkla şubesi çalışanları
• Toplum sağlığı merkezi çalışanları
• Çevre sağlığı teknisyeni
• Halk sağlığı uzmanı
• Klinisyen

Eve Filyasyon Ekibi çağırmak özellikle kişinin yapması gereken bir durum değildir, Süreç şu şekilde ilerlemektedir. Filyasyon ekibi hastalık teşhisi konulmuş ve virüsün bulaşması ihtimali olan kişilerin güncel listesine her gün Sağlık Bakanlığı vesilesiyle ulaşırlar. Ardından Filyasyon ekipleri listede belirtilen kişilerin adresine gitmektedir. Hastaya en yakın noktadan GPS kaydı alınmak suretiyle temaslıya bir SMS yoluyla kod iletilir. Bu koda ONAM KODU denir. Bu kod ile temaslı cep telefonu takibe alınmış olmaktadır. Bu yöntemle Filyasyon ekipleri yakın temaslı kişinin sağlık sürecini sorgulamaktadır.

Diğer yandan da kişinin karantina koşullarına uyup uymadığı GPS ile takip edilebilmektedir.

Evde tedavi gören hastaların süreç takibi ise aile hekimleri tarafından yürütülmektedir. Günlük aramalar sağlanarak karantinada ki kişi/kişilerin kontrolleri yapılmaktadır.

Temaslı Kişi Karantinadayken Belirti Gösterirse Ne Yapmalıyız?

Hastalık teşhisi konulmuş kişi ile temaslı kişi karantina esnasında belirti gösterirse, öncelikle kendi belirtilerini kendi takip etmesi gerekmektedir. Kendinde şu semptomları gözlemliyorsa;

• Ateş
• Kuru öksürük
• Yorgunluk
• Gün boyu süren mide bulantısı ve ishal
• Dinmeyen baş ağrısı ve boğaz ağrısı

Derhal aile hekimine ulaşarak durumunu belirtmelidir.

Aile hekimi hem karantinada bulunan pozitif vakayı hem de temaslıların günlük olarak semptom durumunu sorgulamaktadır. Temaslı kişiden gelen semptom bilgisine göre PCR numunesi için eve ekip yönlendirilmektedir. Her temaslıdan PCR testi almak güvenilirlik açısından uygun bulunmadığı için sadece semptom durumlarında test uygulanmaktadır. İstisnai bir durum olarak temaslı kişi 60 yaş üstü yani risk grubunda ise kendilerine 7. Gün PCR numunesi alımı için ulaşılmaktadır. Sonuç temaslıda da negatif çıkarsa karantina 14.gün sonlandırılırken, pozitif çıkması halinde karantina süresi uzatılmaktadır.

Hastalık belirtileri gösteren her bir kişiden olabildiğince ayrı odalarda kalmaları ve doktorunun önerdiği ilaçlar var ise düzenli kullanmaları istenmektedir.

Test sonucu Negatif çıkan kişiler sonradan semptom gösterseler dahi yeniden test olmak için son negatif çıkan test sonucundan itibaren 5 gün beklemek durumundadırlar 

Covid-19 İle İlgili Yanlış Bilinenler:

• Evdeki anti-grip ilaçlarını ve/veya antibiyotik kullanırım. Bana bir şey olmaz! Yanlış!

Anti-gribal ve/veya antibiyotik ilaçlarının herhangi bir önleyici etkisinin olmadığı bilim insanları tarafından kanıtlanmıştır. Antibiyotikler sadece bakterilerin tedavisinde endike olan ilaçlardır. Covid-19 ise virütik bir hastalıktır.

• Covid-19 solunum yolundan girdiği için tuzlu suyla veya sirkeli suyla burunu yıkamak veya gargara yapmak, enfeksiyonu engeller! Yanlış!

Bu uygulamalarla burnu yıkamak ya ada gargara yapmak virüsü yok etmede etkili yöntemler değillerdir. Ancak vücuda girmiş bir virüsün boğazda veya burunda yarattığı semptomları hafifletmeye yardımcı olabilirler.

Fazla ve sık kullanıldığında ise burun mukoza tabakasına ve boğaz yapısına zarar verebilmektedir. Dikkatli kullanılmasında fayda vardır.

• Her Corona virüs (COVID-19) vakası ölümle sonuçlanır! Yanlış!

Her hastalıkta olduğu gibi her vücudun gösterdiği tepki farklı olmaktadır. Kişinin bağışıklık sisteminin yapısına, genetik faktörlere ve yüksek risk gruplarında olup olmamasına göre değişkenlik göstermektedir. Her Corona vakası ölümle sonuçlanmamaktadır, tam iyileşme gösteren vakalarda bulunmaktadır.

• Tüm yüzeylerin temizliği içinde el dezenfektanı yeterlidir! Yanlış!

Temaslı olan tüm yüzeylerin dezenfeksiyonu için el dezenfektanı tek başına yeterli değildir. El hijyeni için bolca ve uzun süre sabunlamak gerekmektedir. Sert zemin yüzeyler ya da dokunulan noktalar ise seyreltilmiş çamaşır suyu ve sirkeli su ile silinmelidir.

• Ben Covid-19 geçirdim, maske takmama gerek yok! Yanlış!

Covid-19 geçirmiş olsanız bile mutlaka maske takma konusunda titizliğe ve özene dikkat etmelisiniz. Tekrar geçirme riskiniz olabilir.

• Marketten aldığım ambalajlı gıdaları yıkamalı mıyım? Yanlış!

Marketten aldığınız ambalajlı gıdaların her birini yıkamanıza gerek yoktur. Cansız yüzeylerde çok ne kadar süre yaşadığı araştırılan virüs için bu konuda alınabilecek önlem evinizin balkonunda ya da kapınızın önünde paketlerinizi bir süre bekletmenizdir. Market alışverişinde paketleri alırken eldiven kullanmakta bir önlemdir.